We can’t escape space. Our bodies take up space, perceive in space, and act in space. Our perceptions and our actions are constrained by space, the things in it, the forces acting in it, the changes in it. We begin to act in space and learn about space even before birth. All our senses participate in that learning, contributing to spatial knowledge. Spatial knowledge… is essential to survival. If we didn’t know how to get food into our mouths and find our way home, survival would be difficult. – Tversky (psycholoog) 2011
Als personen hebben we invloed op de plek en de plek heeft invloed op ons. We vormen niet alleen gebouwen, maar ook het land, wateren, lucht en andere levensvormen – zij vormen ook ons.
Evolutietheorie
Onderzoek (Kaplan & Kaplan, 1989; Ulrich, 1993) wijst erop dat er een sprake is van een overweldigende voorkeur voor een natuurlijke ten opzichte van een stedelijke omgeving. Deze voorkeur is nog sterker onder vermoeide en gestresste personen. Voor deze studies is er architectuur met natuurlijke elementen zoals vegetatie en water gebruikt. De studieuitkomsten weergeven het resultaat van de biologische evolutie: vegetatie en water zijn essentiële elementen voor overleving. Onze voorouders verbleven liever op een plek waar veel eten en drinken te vinden was. Het onderzoek uit 1993 is misschien een aantal jaar oud, maar ook nieuw onderzoek toont positieve effecten van natuur om onze mentale en lichamelijke gezondheid (bv. Dadvand et al. 2015).
Groene urbanisatiebenadering
Toch wonen de meeste mensen liever in de stad, deels uit noodzaak wegens studie en werkgelegenheid. Daarnaast zijn veel mensen zich niet bewust van de positieve effecten van een groene omgeving (Nisbett & Zelenski 2011). Het bevolkingsaantal groeit en steeds meer mensen verlaten rural areas voor urban areas. Voor de eerste keer in de geschiedenis leeft de meerderheid van de wereldbevolking in een stad, en dit aandeel blijft groeien (bron: United Nations). Verstedelijking maakt het een uitdaging om via natuurlijke elementen het welzijn van mensen te bevorderen. Het is prettig wanneer er in de stad parken aanwezig zijn. Een park kan de stad op een juiste manier decoreren en voor ontspanning zorgen. Maar een stad heeft niet genoeg ruimte om een grote hoeveelheid hectaren groen aan te leggen. Daarnaast zijn compacte stedelijke gebieden duurzamer. Hoe kunnen we dan duurzaamheid combineren met groene omgevingen voor welzijn?
Tegenwoordig wordt er steeds vaker gebruik gemaakt van de groene urbanisatiebenadering. Deze benadering is gebaseerd op veel ecologische principes zoals het klimaat, hernieuwbare energie, duurzaam transport en sociale duurzaamheid. Voorbeelden zijn groene daken, gemeenschappelijke tuinen en groene bouwvlakken.
Groene toekomst
Volgens de European Commission spenderen zowel Amerikanen als Europeanen minstens 90% van hun tijd binnen. Naast stedelijke gebieden worden we dus vooral blootgesteld aan de binnenkant van gebouwen. Het blijft een goed uitgangspunt om voldoende groene plekken in de stad aan te leggen, voor de 10% die we buiten spenderen. Mijn overtuiging is dat we ook wat dienen te doen aan het verbeteren van de omgeving waar we ons het vaakst bevinden: binnen. Dit is de plek waar we werken, studeren en ontspanning zoeken. Planten binnen vier muren bevorderen niet alleen mentaal welzijn, maar ook lichamelijk welzijn. Scholen houden vaak hun ramen gesloten vanwege fijnstof dat van buiten komt, maar dat betekent niet dat er geen frisse lucht nodig is in het klaslokaal. Door kinderen te omringen met groen verbetert niet alleen hun concentratie, maar ook de luchtkwaliteit in het klaslokaal dankzij de luchtzuiverende werking van planten.
Om terug te komen op Tverskys uitspraak: waar we ook zijn, we zijn altijd ingebed in een plaats of plek. Die bepaalde plaats heeft invloed op wie je bent en wat je zal doen. We kunnen niet aan ruimte ontkomen. Laten we daarom proberen om welzijn van de mens (en dier) op zoveel mogelijk plekken te verbeteren, door te werken aan groene omgeving en een groene toekomst.